“DİJİTAL ARŞİV VE KÜTÜPHANE” ULUSAL BASIN  HABER METNİ

e-devlet kapısı soy ağacımızı sorgulamak için açıldı. Olanlar oldu. Her 10 kişiden biri sistemden sorgulama yaparken, hemen ardından gelen uygulama miras sorgulamanın da  20 günde 1.6 milyon kişiye ulaşmasıyla gözler e-devlete çevrildi. Aslında bu uygulamaları mümkün kılan şey dijital arşiv hizmetlerinin varlığı. Gelişen teknoloji sayesinde artık eski belgeler taranıp dijital dünyada muhafaza edilebiliyor ve e-devlet örneğinde olduğu gibi istenirse vatandaşların erişimine izin verilebiliyor.

MİLYONLARCA SAYFA DİJİTAL DÜNYAYI BEKLİYOR

Dijital ortama aktarılmak üzere bekleyen tarihi el yazmaları, kitaplar, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi belgeleri aklınıza gelen gelmeyen milyonlarca sayfa dev bir sektöre işaret ediyor. İşin kütüphanecilik boyutunu da hatırlatalım. Artık size özel dijital kütüphane kuran veya arşivinizi elektronik ortama aktaran şirketler mevcut. Bu firmalar, kendi ekipman ve yetişmiş personeliyle kişi veya kuruma belli bir maliyet ve süre çerçevesinde hizmet veriyor.  Yeditepe ve Dijital Arşiv Firmaları Genel Müdürü Ali Mete ülkemizde gerek kamu ve gerekse özel sektörde arşiv hizmetlerini duyulan ihtiyacın 2000’li yıllarda başladığını belirtiyor. Mete, 2010’lu yıllarda e- dönüşümün hızı ile bugün özel ve kamu kuruluşlarının e-dönüşümler için büyük yatırımlar yaptığını paylaşıyor.

DEVASA BÜYÜKLÜKTEKİ BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ

Teknolojik gelişmeler ile birlikte arşivcilik sektörünün geliştiğine işaret eden Mete, Osmanlı arşivleri, Cumhuriyet dönemi belgeleri kamu kurumlarının milyonlarca sayfalık arşiv ve evraklarının dijital ortama aktarılmak üzere beklediğini söylüyor. Ali Mete aynı zamanda, özel sektörün de son dönemde artan ilgisinden söz ederken, büyük ve köklü kuruluşların şirketin arşivlerinin geleceğe taşınması için kendilerine başvurduklarını belirtiyor. Üniversiteler başta olmak üzere, bakanlıklar ve öze sektör kurumlarının sanal kütüphane kurulması için artan hizmet ihtiyacına da dikkat çekiyor. Mete ülkemizin dijital arşivcilik konusunda ne kadar zengin olduğunu şu sözlerle açıklıyor:” İlk akla gelen Başbakanlık Osmanlı Arşividir. Bunun yanı sıra,  Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Milli Kütüphaneler, Müzeler (bazıları) Osmanlıca belge barındırır.  Ülkemizde bazı kurumların kökleri (adları değişmiş olsa bile) Osmanlı devletine kadar uzanmaktadır. Vakıflar, Tapu (Defter-i Hakani) Şeriye sicilleri (İstanbul müftülüğü), Askeriye, Polis (zabtiye), İSKİ (vakıf su defterleri) gibi. Bunlardan bir kısmı atıl bir şekilde depolarında duruyor ve kurumlar bazılarını tasnif etme gayreti içinde. İlgili belge metinler, tarihi malzemeler olduğu için tarih bölümleri ve hocaları ve Osmanlıca iş ve işlemini yapabilecek firmalar bu hizmeti sunuyor.”

SİLİKON VADİSİ’NE İLK KABUL EDİLEN ŞİRKETLERDEN

Dijital Arşiv hizmetleri ile Silikon Vadisine ilk kabul edilen şirketlerden birinin Genel Müdürü olarak, dijital kütüphane kurulumu ve arşivcilik işlemlerinin titizlik, deneyim ve uzmanlık gerektirdiğini ve düşünüldüğü gibi basit bir tarama işlemi olmadığını önemle vurguluyor. Mete, konunun önemini bir örnekle açıklıyor: “Özel donanımlı makinelerle, aylar süren titiz işlemlere ve bu işte yetişmiş nitelikli insan sermayesi ile tamamlanan işlemler söz konusu. Her bir arşivcilik işi kendine özel zorlukları ve iş akışlarını gerektirebilir.  Mesela, bir dönem İGDAŞ bütün eski görüntü ve seslerini dijital ortama aktartma yapmıştı. En son bu şekilde büyük bir proje olarak Diyanet Vakfı elindeki bütün malzemeleri dijitalleştirdi.  Bu projede 2 danışman, 1 Arşiv Uzmanı, 1 Dijital Arşiv uzmanı, 4 operatör her biri basın yayın ve arşiv mezunu ile çalışıldı ve 3 aylık sürede bitti.”

SADECE BİR MAKİNESİ 20 BİN AVRO

Maliyetleri sorduğumuzda ise bunun işin büyüklüğüne göre değiştiğini belirterek, “Arşivin doğrudan bir hesaplanır bir maliyeti yoktur. Bunun yerine unsurlarının maliyeti vardır” diyor ve ekliyor: “1 yılda 10 bin sayfa dijitalleştirecek bir belediye 20-25 eleman ile istediği kalite ve seviyeye göre 800 bin ila 2.5 milyon TL arasında bir maliyetle karşılaşabilir.” Konuya kendi firmalarından örnek veren Mete,   “İstanbul Fransız konsolosluğundaki Osmanlı zamanından kalma Osmanlıca ve Fransızca kitapları dijitalleştirip e-belge ve e-kütüphane hizmeti olarak sunduk.  3 ay süreliydi biz 30 günde tamamladık. Genel olarak işin niteliğine göre fiyatlar belirlense de E-belge ve kütüphane hizmetlerinde temel girdi ve masraflar 1 uzman eleman. Ayrıca 2 uzman makine, mesela A2 kitap tarayıcı 20 bin avro’dur.”

ÜLKEMİZDE YERLİ ÜRETİM TEÇHİZAT YOK

Ali Mete, kütüphane ve Arşiv için özellikle ekipmanda hiçbir yerli ürün olmadığını belirterek “Yazılımlar Yerli ve yabancı olarak mevcut. Ancak kurumlar arşiv ve kütüphane yazılımlarını yerliyi tercih ediyor. Veri tabanlarında da maalesef yerli firmalar yok.” Ali Mete aynı zamanda günümüz teknolojilerindeki bir riske de dikkat çekiyor:” Elektronik belgeler kağıdın tahtını sallamaya aday olduğunu iddia ediyor. Bu anlamda elektronik ortamda üretilen belgelerin kalıcılığı önemli. Çünkü 1990lı yıllarda üretilen DOS ortamındaki belgeler bu gün yoktur. Ancak 500 yıl önce yazılan kağıt hala okunuyor.”